James Webb Uzay Teleskobu (JWST), yaklaşık 163 ışık yılı uzaklıkta bulunan Jüpiter benzeri bir dünyanın atmosferinde metan ve su buharı tespit etti. Gökbilimciler bu keşfi, WASP-80 b adlı güneşdışı gezegenin ya da “ötegezegenin” yaklaşık her 3 Dünya gününde bir yörüngesinde döndüğü ana kırmızı cüce yıldızının önünden geçişini izleyerek gerçekleştirdi. Çığır açan bir keşifle NASA’nın James Webb Uzay Teleskobu, WASP-80 b ötegezegeninin atmosferik sırlarını açığa çıkarmayı başardı. JWST, uzak gezegeni ev sahibi yıldızının hem önünden hem de arkasından geçerken gözlemledi. Gözlemler sonucunda metan gazı ve su buharı bakımından zengin bir atmosfere işaret eden ayırt edici bir spektrum ortaya çıktı.
İlk defa metan tespit edildi
Su buharı daha önce çok sayıda ötegezegende tespit edilmiş olsa da metan, şimdiye kadar tespit edilememişti. Dolayısıyla bu keşif gezegenlerin atmosfer yapılarını anlamada büyük öneme sahip. Yaklaşık 551 santigrat derece sıcaklığı nedeniyle “sıcak Jüpiter” olarak sınıflandırılan WASP-80 b, Aquila takımyıldızında 163 ışık yılı uzaklıkta bulunan kırmızı cüce yıldızın yörüngesinde her üç günde bir dönüyor. Yıldızına olan yakınlığı ve Dünya’ya olan uzaklığı nedeniyle dış gezegenin doğrudan gözlemlenmesi oldukça zor.
Bunun yerine, bilim insanları geçiş ve tutulma yöntemlerini kullanarak, gezegen sırasıyla yıldızının önünde ve arkasında hareket ederken yıldız ışığının yapısını gözlemlediler. Bu yöntemler ile atmosferin bileşimi ve molekül tespiti yapılabiliyor.
Gözlemleri analiz etmek için araştırmacılar ham verileri spektrumlara dönüştürerek gezegenin atmosferi tarafından farklı dalga boylarında ne kadar ışığın engellendiğini ya da yayıldığını ölçtüler. Ötegezegenin atmosferinin aşırı koşullarını simüle etmek için iki farklı modelleme yaklaşımı kullanıldı ve her ikisi de kesin bir metan bulgusuna işaret etti. Bu keşif, dış gezegenleri Güneş sistemimizdekilerle karşılaştırmak için eşsiz bir fırsat sunuyor. Bilim insanları, Güneş sistemimizdeki gaz devlerinin atmosferlerinde bol miktarda bulunan bir molekül olan metan seviyelerini ölçerek güçlü bir karşılaştırma yapabilirler.
İleriye dönük olarak ekip, Webb’in MIRI ve NIRCam araçlarını kullanarak ek gözlemlerle WASP-80 b’nin atmosferini farklı dalga boylarında daha fazla araştırmayı hedefliyor. Araştırmacılar ileriki gözlemlerde karbon monoksit ve karbon dioksit gibi karbon açısından zengin diğer molekülleri de tespit etmeyi umuyor. Ötegezegenlerde bu tür molekülleri tespit etmek, kimya ve fiziğin farklı şartlar altında nasıl çalıştığını anlamak için derin bilgiler sağlayabilir.
